Tradisi “merantau” masyarakat Melayu berdasarkan puisi tradisional (pantun)

Faezah Kassim

QR Code Link :
Type :	article
Subject :	PL Languages and literatures of Eastern Asia, Africa, Oceania
ISSN :	1985-496X
Main Author :	Faezah Kassim
Additional Authors :	Norazlan Hadi Yaacob
Title :	Tradisi “merantau” masyarakat Melayu berdasarkan puisi tradisional (pantun)

Place of Production :	Universiti Pendidikan Sultan Idris
Year of Publication :	2018

Abstract :

Tradisi “merantau” dalam kalangan orang Melayu mempunyai ciri dan fungsinya yang tersendiri hingga menjadikannya satu tradisi yang istimewa dalam budaya mereka. Kajian ini menyentuh beberapa suku Melayu iaitu Minangkabau, Mandailing dan Bugis yang merupakan sebahagian daripada suku-suku Melayu yang ada di Malaysia. Objektif kajian ini adalah untuk mengenalpasti pemikiran dan konsep merantau dalam kalangan orang Melayu serta menganalisis kesan tradisi merantau terhadap mereka. Kajian ini menggunakan kaedah analisis teks iaitu analisis teks puisi tradisional Melayu khususnya pantun bagi memahami konsep merantau. Rujukan terhadap sumber primer dan sekunder juga dilakukan untuk menjelaskan kesan merantau kepada orang Melayu. Dapatan kajian menunjukkan bahawa walaupun terdapat perbezaan di dalam pemikiran dan konsep merantau tetapi ia tidak ketara kerana orang Melayu merantau dengan tujuan yang sama iaitu untuk mengubah taraf hidup sama ada untuk menuntut ilmu, mencari rezeki dan jika secara paksa adalah kerana tekanan hidup termasuklah akibat peperangan. Tradisi merantau dilihat telah memberi kesan dalam perubahan status atau kedudukan dalam masyarakat. Orang Melayu perantau menunjukkan kemampuan untuk berpengaruh dalam politik iaitu sama ada di istana mahu pun di dalam pentadbiran kerajaan. Peningkatan taraf ekonomi golongan perantau juga berlaku dan ini merupakan tujuan utama sebahagian besar daripada mereka melakukan amalan merantau.

References

1. Abu Hassan Sham, Hashim Ismail, Hashim Musa, Rahmah Bujang & Yaacob Harun. (2001). “Bahasa, Kesusasteraan, Kesenian, Proses Sosialisasi dan Pembudayaan Masyarakat Melayu”. Dlm. Tamadun Islam dan Tamadun Asia. Kuala Lumpur: Penerbit Universiti Malaya. 2. Andaya, Leonard Y. (1987). Kerajaan Johor 1641-1728: Pembangunan Ekonomi dan Politik, Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. 3. Annual Report of the Labour Department, Malaya, 1934. 4. Azizah Kasim. (1990). “Adat Perpatih, Tanah dan Pembangunan Pertanian di Negeri Sembilan”. Dlm. Norazit Selat (penyunting). Negeri Sembilan Dulu dan Sekarang. United Selangor Press Sdn. Bhd. Kuala Lumpur. 5. Budi Rajab. (2004). “Kebudayaan, Kekerabatan dan Perantauan: Catatan Atas Tesis yang Deterministik”. Jurnal Masyarakat dan Budaya. Vol VI. No. 1. 6. Comber, Leon. (1988). 13 May 1969: A Historical of Sino-Malay Relations. Singapore: Graham Brash (Pte) Ltd. 7. Haji Muhammad Bukhari Lubis. (2005). “Persepsi Orang Mandailing Malaysia Terhadap Orang Mandailing Asal di Indonesia”. Seminar Za’ba Mengenai Alam Melayu II 2005. Institut Peradaban Melayu, Universiti Pendidikan Sultan Idris. 22-24 Februari. 8. Hashim Musa, Zainal Abidin Borhan & Mohd. Othman Yatim. (2001). “Konsep, Latar Belakang dan Pandangan Semesta Masyarakat Melayu”. Dlm Tamadun Islam dan Tamadun Asia. Kuala Lumpur: Penerbit Universiti Malaya. 9. Harun Mat Piah. (2004). Puisi Melayu tradisional nasihat dan pengajaran. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. 10. http://mypantun.blogspot.my/. Diakses pada 12 Jun 2016. 11. https://penyair.wordpress.com/tag/pantun-perantau/. Diakses pada 12 Jun 2016. 12. Nathan, J. E. (1922). The census of British Malaya. Federated Malay States. 13. Gullick, J. M. (1963). Malaya, London: E. Benn. 14. Kato, Tsuyoshi. (1989). Nasab ibu dan Merantau: Tradisi Minangkabau yang berterusan di Indonesia. Terj. Azizah Kassim. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. 15. Khoo Kay Kim. (1967). ‘The Western Malay States 1861-1873’.Tesis M.A., Universiti Malaya. 16. Mochtar Naim. (1984). Merantau: Pola migrasi suku Minangkabau. Yogjakarta: Penerbit Universitas Gadjah Mada. 17. Mohd. Razali Agus. (1993). “Perubahan pertanian padi di Negeri Selangor Darul Ehsan: Tumpuan khas ke atas daerah Kuala Selangor”. Dlm. Nik Safiah Karim (penyunting). Segemal Padi Sekunca Budi. Kuala Lumpur: Akademi Pengajian Melayu, Universiti Malaya. 18. Mohd. Salleh Lamry. (2004). “Mereka yang terpinggir: Orang Melayu di Sumatera Utara”. Dlm. Jurnal Antarabangsa Melayu. Jilid 2 Bil. 2. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. 19. Mohd. Yusof Md. Nor & Abd. Rahman Kaeh. 1991. Puisi Melayu Tradisi. Petaling Jaya: Penerbit Fajar Bakti Sdn. Bhd. 20. Muhammad Haji Salleh. (2006). “Dalam Daun Ada Bicara: Falsafah Alam Melayu”. Dlm. Pandangan Semesta Melayu Pantun. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. 21. Nik Safiah Karim. (2006). “Keindahan Bahasa Melayu dalam Pantun”. Dlm. Pandangan Semesta Melayu Pantun. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. 22. Norhalim Hj. Ibrahim. (1990). Tanah Adat Terbiar pada Zaman Pembangunan. Dlm. Norazit Selat (penyunting) Negeri Sembilan Dulu dan Sekarang. Kuala Lumpur: United Selangor Press Sdn. Bhd. 23. Norhayati Ab. Rahman. (2014). “Migrasi Dunia Melayu dengan Induk Indonesia-Malaysia dalam Karya Sasterawan Negara Arena Wati”. Jurnal Antarabangsa Dunia Melayu, Jilid 7. Bil. 2014. hlm. 192-211. 24. Pelly, U. (1994). Urbanisasi dan Adaptasi, Peranan Budaya dan Misi Budaya Minangkabau dan Mandailing. Jakarta: LP3ES. 25. Pelras, Christian. (1997). The Bugis. United States: Blackwell Publishing. Perak Government Gazette 1904. 26. Pountney, A. M. (1911). The Census of the Federated Malay States, 1911: Review of the census operations and results including tables exhibiting the population by sex, age, race, birthplace,religion and occupation. London: Darling. 27. Proceedings of the Federal Malay States Council, 1910. 28. Rahilah Omar, Khazin Mohd. Tamrin, Nordin Hussin dan Nelmawarni. (2009). “Sejarah Kedatangan Masyarakat Bugis ke Tanah Melayu: Kajian Kes di Johor”. JEBAT 36. 29. Saunders, Graham. (1977). The Development of a Plural Society in Malaya. Kuala Lumpur: Longman Malaysia. 30. Syed Husin Ali. (2008). Orang Melayu Masalah dan Masa Depan. Kuala Lumpur: Harakah. 31. Zalila Sharif. 2006. “Pemikiran Politik Melayu dalam Pantun”. Dlm. Pandangan Semesta Melayu Pantun. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.

This material may be protected under Copyright Act which governs the making of photocopies or reproductions of copyrighted materials.
You may use the digitized material for private study, scholarship, or research.

Back to previous page