|
UPSI Digital Repository (UDRep)
|
|
| ||||||||||||||||||||||||
| Abstract : Universiti Pendidikan Sultan Idris |
| Perhimpunan awam merupakan salah satu elemen penting dalam sistem demokrasi sesebuah negara sebagai saluran untuk membawa suara rakyat. Pelbagai perhimpunan awam telah diadakan dalam sejarah Malaysia seperti kegiatan mogok pekerja yang digiatkan pada era kolonial, perhimpunan menentang Malayan Union dan gerakan pelajar yang diiringi oleh golongan mahasiswa pada 1970-an. Seterusnya, perhimpunan Reformasi 1998 juga merupakan antara perhimpunan awam yang signifikan di Malaysia. Namun, perhimpunan BERSIH adalah antara perhimpunan awam yang dapat mengekalkan penganjurannya selama 10 tahun daripada 2007 hingga 2016. Kajian ini dikemukakan adalah untuk membandingkan bezakan perhimpunan BERSIH 1.0 hingga BERSIH 5.0, mengenal pasti strategi mengekalkan penganjuran perhimpunan BERSIH dan menilai pencapaian tuntutan perhimpunan BERSIH. Pendekatan kualitatif khususnya temu bual separa berstruktur dan analisis dokumen telah digunakan untuk mendapatkan maklumat. Sebanyak lapan orang informan telah ditemu bual dalam kalangan bekas jawatankuasa pemandu BERSIH, sekretariat BERSIH, aktivis sosial dan ahli akademik untuk menjawab objektif kajian ini. Hasil kajian ini menemui tiga dapatan utama. Pertama, pola perhimpunan BERSIH menunjukkan perkembangan yang positif daripada aspek tuntutan yang dicapai, cara penganjuran yang pelbagai dan bilangan peserta yang bertambah. Kedua, hasil kajian mendapati lima strategi BERSIH untuk mengekalkan penganjuran perhimpunan BERSIH. Ketiga, dapatan kajian menunjukkan tiga daripada 14 tuntutan perhimpunan BERSIH telah tercapai. Namun begitu, pencapaian tuntutan perhimpunan BERSIH yang lain dipertingkatkan selaras dengan peralihan kuasa kerajaan selepas PRU tahun 2018. Selain itu, perhimpunan BERSIH juga mendatangkan implikasi positif seperti meningkatkan ruang demokrasi Malaysia. Secara keseluruhannya, kajian ini mendapati perhimpunan BERSIH memainkan peranan penting dalam pembaharuan sistem pilihan raya dan pendemokrasian Malaysia serta pembaharuan institusi awam Malaysia. Walau bagaimanapun, keamanan sosial juga perlu dikekalkan melalui mekanisme pengawalan seperti undang-undang untuk menggelakkan perhimpunan awam dimanipulasikan oleh mereka yang tidak bertanggungjawab. |
| References |
Abd. Ghapa Harun, Zubaidah Hamzah, & Rupawan Ahmad (2012). Cendekiawan Melayu, media Melayu dan gerakan anti-Malayan Union. Malaysia Dari Segi Sejarah, 40, 28-43. Abdul Aziz Bari (2000). Kebebasan dan hak-hak asasi di bawah Perlembagaan Persekutuan : satu analisis umum. Malaysian Journal of Law and Society, 4 (2000), 87-108. Abdul Rashid Moten (2009). 2008 General Elections in Malaysia: Democracy at work. Japanese Journal of Political Science, 10, 21-42. Adam Adli Abd Halim. (2019, Februari 26). Aktivis Sosial. Temu Bual Bersemuka. Petaling Jaya. Ahmad Fauzi Abdul Hamid (2009). Islamist civil society activism in Malaysia under Abdullah Badawi: the Angkatan Belia Islam Malaysia (ABIM) and the Darul Arqam. Studia Islamika, 16(3), 439 – 470. Akta Mesin Cetak dan Penerbitan akan disemak semula (2018, Mac 13). Berita Harian Online. Diperoleh pada November 26, 2018 daripada https://www.bharian.com.my/berita/nasional/2018/03/399038/akta-mesincetak-dan-penerbitan-akan-disemak-semula. Amir Abd Hadi. (2019, Februari 26). Aktivis Sosial. Temu Bual Bersemuka. Petaling Jaya. Avineshwaran, T. (2013, November 12). Maria Chin is new Bersih 2.0 chief. The Star Online. Diperoleh pada Jun 20, 2017 daripada http://www.thestar.com.my/news/nation/2013/11/12/maria-chin-is-newbersih-chief/. Bersih dan Kumpulan Baju Merah tidak berdaftar di bawah Akta Pertubuhan. (2016, November 3). Bernama. Diperoleh pada Mei 5, 2017 daripada http://www.bernama.com/bernama/v8/bm/ge/newsgeneral.php?id=1298624. Bird, J. (1999). Indonesia in 1998: The Pot Boils Over. Asian Survey, 39(1), 27-37. Bowen, G. A. (2009). Document analysis as a qualitative research method. Qualitative research journal, 9(2), 27-40. Brown, G. K. (2004). Civil society and social movements in an ethnically divided society: the case of Malaysia, 1981-2001. Thesis Doktor Falsafah, University of Nottingham. Chang, Y. Y. (2012). Mainstream media framing of movement protest : case study of Bersih rally Malaysia. Diperoleh pada Jun 6, 2016 daripada https://www.academia.edu/15785416/Mainstream_Media_Framing_of_Move ment_Protest_Case_Study_of_Bersih_Rally_Malaysia. Cheng, N. (2014, April 21). Organisers of anti-GST rally determined to converge at Dataran Merdeka. Diperoleh pada Aprl, 12, 2018 daripada https://www.thestar.com.my/news/nation/2014/04/21/organisers-of-anti-gstrally-to-converge-at-dataran/. Chua, Y. P. (2014). Kaedah penyelidikan (Edisi Ketiga). Shah Alam : McGraw-Hill Education (Malaysia) Sdn. Bhd. Cragun, R., & Cragun, D. (2006). Introduction to sociology. Florida : Blacksleet River. Creswell, J. W. (2013). Qualitative inquiry and research design: Choosing among five traditions (3rd Edition). SAGE Publications Inc. Diani, M. (1992). The concept of social movement. The sociological review, 40(1), 125. EC admits indelible ink washable in GE13 post mortem report (2013a, November 30). Astro Awani. Diperoleh pada November 19, 2018 daripada http://english.astroawani.com/malaysia-news/ec-admits-indelible-inkwashable-ge13-post-mortem-report-26192. Eisinger, P. K. (1973). The conditions of protest behavior in American cities. American political science review, 67(1), 11-28. Faridahwati Mohd. Shamsudin (2001). Tentangan pekerja: masih relevankah ia?. Jelapang, 2(2), 109-125. Fauziah Ahmad, Dafrizal Samsudin, Faridah Ibrahim, Abdul Latiff Ahmad, Badrul Redzuan A.H., Normah Mustaffa, Mohd Yusoff Abdullah & Chang, P. K. (2015). Social media and the Arab Spring: Dissemination of information among Malaysians. Journal of Asian Pacific Communication, 25(2), 220-230. Felker, G. (1999). Malaysia in 1998: a cornered tiger bares its claws. Asian Survey, 39(1), 43-54. Fermin-Robbins, J. (2018). The Impeachment of South Korean President Park Geunhye. Carnegie Council for Ethics in International Affairs, 1-7. Freedom House (2015). Voices in the streets : mass social protests and the right to peaceful assembly. Diperoleh pada April 30, 2016 daripada https://freedomhouse.org/sites/default/files/03202015_updated_Freedom_of_ Assembly_report.pdf. Gabungan Pilihan Raya Bersih dan Adil (2006). BERSIH launch in parliament. Diperoleh pada April 30, 2016 daripada http://www.bersih.org/BERSIHlaunches-in-parliament/. Gabungan Pilihan Raya Bersih dan Adil (2007a). BERSIH 1 (10 November 2007). Diperoleh pada Mei 22, 2016 daripada https://www.bersih.org/rallies/bersih1/. Gabungan Pilihan Raya Bersih dan Adil (2007b). Submission to the Parliamentary Select Committee for Electoral Reform. Diperoleh pada Nov 15, 2018 daripada http://www.bersih.org/wp-content/uploads/2016/05/BERSIH2-FINAL-PSC-SUBMISSION.pdf. Gabungan Pilihan Raya Bersih dan Adil (2011). BERSIH 2 : Walk for democracy (9 July 2011). Diperoleh pada Mei 22, 2016 daripada https://www.bersih.org/rallies/bersih2/. Gabungan Pilihan Raya Bersih dan Adil (2012). BERSIH 3 : Duduk bantah (28 April 2012). Diperoleh pada Mei 22, 2016 daripada https://www.bersih.org/rallies/bersih3/. Gabungan Pilihan Raya Bersih dan Adil (2014, September 15). BERSIH 2.0, GHAH & Global Bersih jointly launch ‘MAKE MY DAY’, a global online campaign to repeal Sedition Act. Diperoleh pada November 26, 2018 daripada http://www.bersih.org/bersih-2-0-gabungan-hapus-akta-hasutan-ghah-andglobal-bersih-jointly-launch-make-my-day-a-global-online-campaign-torepeal-the-sedition-act/. Gabungan Pilihan Raya Bersih dan Adil (2015a). BERSIH 4. Diperoleh pada Mei 22, 2016 daripada http://www.bersih.org/rallies/bersih4/. Gabungan Pilihan Raya Bersih dan Adil (2015b). GCPP: Ke arah Parlimen Berpusatkan Rakyat. Diperoleh pada November 28, 2017 daripada http://www.bersih.org/wp-content/uploads/2016/05/GCPP-Proposal-BM.pdf. Gabungan Pilihan Raya Bersih dan Adil (2015c, Januari 7). Persempadanan semula Sarawak tersentap oleh peta yang tidak lengkap dan agihan tidak serata yang serius. Diperoleh pada November 28, 2017 daripada http://www.bersih.org/7523/. Gabungan Pilihan Raya Bersih dan Adil (2016a). Steering Committee & Secretariat. Diperoleh pada April 30, 2016 daripada https://www.bersih.org/about/people/. Gabungan Pilihan Raya Bersih dan Adil (2016b).Endorsing NGOs. Diperoleh pada April 30, 2016 daripada https://www.bersih.org/about/ngos/. Gabungan Pilihan Raya Bersih dan Adil (2016c).Our 8 demands. Diperoleh pada September 30, 2016 daripada https://www.bersih.org/about/8demands/. Gabungan Pilihan Raya Bersih dan Adil. (2016d). What is BERSIH 5: 5 demands for institutional reform. Diperoleh pada Nov 25, 2018 daripada http://www.bersih.org/what-is-bersih-5-5-demands-for-institutional-reform/. Gabungan Pilihan Raya Bersih dan Adil. (2018a). Electoral Reform Action Plan. Diperoleh pada Nov 15, 2018 daripada http://www.bersih.org/wpcontent/uploads/2018/09/Electoral-Reform-Action-Plan.pdf. Gabungan Pilihan Raya Bersih dan Adil. (2018b). Media statement (3 April 2018): Seven major violations by the Election Commission and the Prime Minister in the redelineation report. Diperoleh pada Nov 15, 2018 daripada http://www.bersih.org/media-statement-3-april-2018-seven-major-violationsby-the-election-commission-and-the-prime-minister-in-the-redelineationreport/. Hassan Karim (1984). The Student Movement in Malaysia, 1967-74. Di dalam Hassan Karim & Siti Nor Hamid (Ed.), With the people!: The Malaysian student movement, 1967-74 (pp. 1-27). Petaling Jaya: Institut Analisa Sosial. Heng, R. H. K. (Ed.). (2002). Media fortunes, changing times: ASEAN states in transition. Institute of Southeast Asian Studies. Houghton, T. J. (2013). 'Watching the watchdog' Malaysian media coverage of GE13. Diperoleh pada Nov 20, 2018 daripada https://www.nottingham.ac.uk/news/documents/pdf/wtw-release-1-1.pdf. Hwang, W. K. (2017). Bersih: The civic political movement of Malaysia. Tesis sarjana, Seoul National University. Ishak Saat (2010). Caturan politik pelbagai kaum di Tanah Melayu 1946-1957. Jebat: Malaysian Journal of History, Politics, & Strategic Studies, 37 (2010), 68 – 85. Jabatan Peguam Negara (1966). Akta Pertubuhan 1966 (Akta 335), Diperoleh pada Mac 31, 2018 daripada https://legal.usm.my/v3/phocadownload/laws/Akta%20335%20-%20Akta%20 Pertubuhan%201966.pdf. Jabatan Peguam Negara (1967). Akta Polis 1967 (Akta 344), Diperoleh pada Mac 31, 2018 daripada http://rr.mpc.gov.my/data/license-legal-52694a69a207c.pdf. Jabatan Peguam Negara (1984). Akta Penerbitan dan Mesin Cetak 1984 (Akta 301), Diperoleh pada Mac 31, 2018 daripada http://www.agc.gov.my/agcportal/uploads/files/Publications/LOM/MY/Akta_ 301.pdf. Jabatan Peguam Negara (2006). Akta Kesalahan Pilihan Raya 1954 (Pindaan 2006). Diperoleh pada Nov 24, 2018 daripada http://www.agc.gov.my/agcportal/uploads/files/Publications/LOM/MY/Akta% 205.pdf. Jabatan Peguam Negara (2009). Akta Suruhanjaya Pencegah Rasuah Malaysia 2009 (Akta 694). Diperoleh pada November 25, 2018 daripada https://legal.usm.my/v3/phocadownload/laws/Akta%20694%20-%20Akta%20 Suruhanjaya%20Pencegahan%20Rasuah%20Malaysia%20SPRM-%202009.pdf. Jabatan Peguam Negara (2012). Akta Perhimpunan Aman 2012 (Akta 736). Diperoleh pada Jun 30, 2017 daripada http://www.federalgazette.agc.gov.my/outputaktap/20120209_736_BM_JW00 1759%20Akta%20736%20(BM).pdf. Jabatan Penerangan Malaysia (2008). Mac 2008: Pembatalan penggunaan dakwat kekal dalam Pilihan Raya Umum ke-12. Diperoleh pada November 20, 2018 daripada http://pmr.penerangan.gov.my/index.php/1369-isu-negeri/isunegeri/1543-mac-2008-pembatalan-penggunaan-dakwat-kekal-dalam-pilihanraya-umum-ke-12-. Jabatan Perdana Menteri (2018). Jabatan atau Agensi di bawah Jabatan Perdana Menteri. Diperoleh pada November 19, 2018 daripada http://www.jpm.gov.my/jpm2/jabatan/page/0/2. Jasri Jamal , & Nor Shazana Sedek Shah (2013). Akta Perhimpunan Aman 2012 (Akta 736): analisis dari sudut Undang-undang Jenayah Islam dan Undang-undang Malaysia. KANUN, 25(1), 66-82. Jawatankuasa Pilihan Khas berhubung dengan Penambahbaikan Proses Pilihan Raya (2011). Laporan Jawatankuasa Pilihan Khas berhubung dengan Penambahbaikan Proses Pilihan Raya (DR. 3 TAHUN 2011). Diperoleh pada November 5, 2018 daripada http://www.parlimen.gov.my/files/billindex/pdf/ 2012/DR032012.pdf. Jawatankuasa Pilihan Khas berhubung dengan Penambahbaikan Proses Pilihan Raya (2012). Laporan Jawatankuasa Pilihan Khas berhubung Dengan Penambahbaikan Proses Pilihan Raya (DR. 1 TAHUN 2012). Diperoleh pada November 5, 2018 daripada http://www.parlimen.gov.my/images/webuser/ jkuasa/DR_1TAHUN2012a.pdf. Jayum Jawan. (2018, September 25). Profesor Universiti Putra Malaysia. Temu Bual Bersemuka. Serdang. Johan Saravanamuttu (2003). The Eve of the 1999 General Election: From the NEP to Reformasi. Di dalam Loh, F. K. W. , & Johan Saravanamuttu (Ed.), New Politics in Malaysia. Singapura : Institute of Southeast Asian Studies (ISEAS). Joseph Sipalan (2010, Mei 12). Najib tells Sibu: You help me, I help you. Malaysiakini. Diperoleh pada Nov 24, 2018 daripada https://www.malaysiakini.com/news/131646 Junaidi Awang Besar, Mohd Fuad Mat Jali, Rosmadi Fauzi & Amer Saifude Ghazali (2012). Persempadanan semula kawasan pilihan raya 2003 dan impaknya kepada Pilihan Raya Umum (PRU) 2008 di kawasan Dewan Undangan Negeri (DUN) Kajang dan Bangi, Selangor, e-BANGI, 7 (1), 200 -224. Kaldor, M. (2003a). Civil society and accountability. Journal of Human Development, 4(1), 5-27. Kamus Dewan. (Edisi keempat.). (2013). Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. Kang, J. K. , & Jin, M. J. (2017, Februari 24). Behind the fears that fuel Seoul’s pro-Park rallies. Korea JoongAng Daily. Diperoleh pada April 30, 2017 daripada http://koreajoongangdaily.joins.com/news/article/article.aspx?aid=3030226. Kartini Aboo Talib @ Khalid (2012). Landskap masyarakat sivil : evolusi, politik dan pendekatan. Di dalam Haris Zuan & Rizal Hamdan (Ed.), Wacana baru politik Malaysia : perspektif ruang awam, budaya dan institusi. (pp. 1-24). Petaling Jaya : Strategic Information and Research Development Centre. Kementerian Dalam Negeri (2017). Garis panduan penerbitan di bawah Akta Mesin Cetak dan Penerbitan 1984 [Akta 301]. Diperoleh pada Mac 30, 2018 daripada http://www.moha.gov.my/images/maklumat_bahagian/PQ/Garis_Panduan_Pe nerbitan_2017.pdf. Kementerian Kewangan Malaysia (2018). Pengenaan Cukai Barang dan Perkhidmatan pada kadar sifar. Diperoleh pada Nov 22, 2018 daripada http://www.treasury.gov.my/index.php/galeri-aktiviti/siaran-media/item/3803siaran-media-pengenaan-cukai-barang-dan-perkhidmatan-pada-kadarsifar.html. Kenyataan SPR mengenai dakwat boleh padam (2013b, Mei 1). Astro Awani. Diperoleh pada November 19, 2018 daripada http://www.astroawani.com/beritapilihanraya/kenyataan-spr-mengenai-dakwat-boleh-padam-13226. Khoo, Y. H. (2014a). Electoral reform movement in Malaysia : emergence, protest and reform. SUVANNABHUMI, 6 (2), 85-106. Khoo, Y. H. (2014b). Mobilization potential and democratization processes of the Coalition for Clean and Fair Elections (BERSIH) in Malaysia : an interview with Hishamuddin Rais. ASEAS – Austrian Journal of South-East Asian Studies, 7 (1), 111-120. Khoo, Y. H. (2019, Februari 20). Pensyarah Kanan Universiti Malaya. Temu Bual Bersemuka. Kuala Lumpur. Kua, K. S. (2008). 13 Mei : Dokumen–dokumen deklasifikasi tentang rusuhan 1969 Malaysia. Petaling Jaya : SUARAM Komunikasi. Lagi MP DAP dilarang masuk Sarawak (2016, April 16). Malaysiakini. Diperoleh pada November 28, 2017 daripada https://www.malaysiakini.com/news/338081. Lee, H. K. (2008). Malaysia in 2007 : Abdullah administration under siege. Southeast Asia Affairs, 2008, 187-206. Lee, S. W. (2018). The Role of Social Media in Protest Participation: The Case of Candlelight Vigils in South Korea. International Journal of Communication, 12 (2018), 1523-1540. Leong, S. (2009). The HINDRAF saga: media and citizenship in Malaysia. Dalam Communication, Creativity and Global Citizenship: Refereed Proceedings of the Australian and New Zealand Communications Association Annual Conference (pp. 446-484). Brisbane. Levi, M. & Murphy, G. H. (2006). Coalitions of contention: The case of the WTO protests in Seattle. Political Studies, 54 (4), 651-670. Lichtman, M. (2014). Qualitative research for the social sciences. Sage Publications. Macionis, J. J. (2001). Sociology (8th Ed). New Jersey: Prentice Hall. Maizatul Nazlina (2017, Oktober 11). Maria Chin goes free after Federal Court dismisses appeal against her acquittal. The Star Online. Diperoleh pada November 26, 2018 daripada https://www.thestar.com.my/news/nation/2017/10/11/maria-chin-goes-freeafter-federal-court-dismisses-appeal-against-heracquittal/#UiuSItqFerYJttLJ.99. Mandeep Singh. (2018,Oktober 30). Bekas Pengurus Sekretariat Organisasi BERSIH 2.0. Temu Bual Bersemuka. Kuala Lumpur. Manifesto BN dokumen akujanji, kata Najib (2013, April 6). Sinar Harian Online. Diperoleh pada November 19, 2016 daripada http://www.sinarharian.com.my/politik/manifesto-bn-dokumen-akujanji-katanajib-1.147364. Manifesto BN langsung di rangkaian Astro, RTM, Media Prima (2018, April 5). Malaysiakini. Diperoleh pada November 19, 2016 daripada https://www.malaysiakini.com/news/418563. Mansuhkan fungsi pendakwa raya daripada Peguam Negara (2018, Mei 14). MStar. Diperoleh pada November 25, 2018 daripada https://www.mstar.com.my/lokal/semasa/2018/05/14/mansuh-fungsipendakwa-raya/#BQhCVdIYUlfCBhuO.99. Maria Chin Abdullah. (2018, Oktober 16). Bekas Pengerusi Organisasi BERSIH 2.0. Temu Bual Bersemuka. Kuala Lumpur. Maria Chin, two others, acquitted in #KitaLawan rally case (2018, Ogos 3). The Star Online. Diperoleh pada November 26, 2018 daripada https://www.thestar.com.my/news/nation/2018/08/03/maria-chin-two-othersacquitted-in-kitalawan-rally-case/#TdBXhpsX1rTJbqug.99. Maxwell, J. A. (2013). Qualitative research design: An interactive approach (3rd Edition). SAGE Publications Inc. Mazlee Malik (2014). Islamic movement and human rights: Pertubuhan Jamaah Islah Malaysia’s involvement in the “Abolish Internal Security Act Movement,” 2000-2012. Intellectual Discourse, 22(2), 139-165. McAdam, D. (1982). Political process and the development of black insurgency, 19301970. University of Chicago Press. McAdam, D., McCarthy, J. D., Zald, M. N., & Mayer, N. Z. (Eds.). (1996). Comparative perspectives on social movements: Political opportunities, mobilizing structures, and cultural framings. Cambridge University Press. McAdam, D., Tarrow, S., & Tilly, C. (2003). Dynamics of contention. United Kingdom: Cambridge University Press. McCarthy, J. D., & Zald, M. N. (1977). Resource mobilization and social movements: A partial theory. American journal of sociology, 82(6), 1212-1241. Md. Salleh Md. Said, Mohammad Agus Yusoff, & Agustino, L. (2012). Masyarakat sivil dan demokratisasi politik di Malaysia: satu analisis ringkas. Diperoleh pada Mei 10, 2017 daripada ejournal.umm.ac.id/index.php/jshi/article/view/1145. Md. Salleh Md. Said, Mohammad Agus Yusoff, Agustino, L. , & Jayum Jawan (2011). Masyarakat sivil dan pendemokrasian : perbincangan konseptual. Jebat, 38 (2), 119-137. Meyer, D. S. (1993). Protest cycles and political process: American peace movements in the nuclear age. Political Research Quarterly, 46(3), 451-479. Miller, F. D. (1999). The end of SDS and the emergence of weatherman: Demise through success. Di dalam J. Freeman & V. Johnson, (Eds.), Waves of protest: Social movements since the Sixties (pp. 303-324). Maryland: Rowman & Littlefield Publishers. Mohamed Hafiz Md Isa (2012). The Reformasi movement and environmental nongovernmental organisations in Malaysia. Diperoleh pada Februari 5, 2018 daripada https://www.researchgate.net/publication/293820855_The_Reformasi_Movem ent_and_Environmental_Non-Governmental_Organisations_in_Malaysia. Mohamed Nawab Mohamed Osman (2014). Muslim student activism in Malaysia : a case study of GAMIS. Dalam Sophie Lemiere (Ed.). Misplaced democracy : Malaysia politics and people. Petaling Jaya : Strategic Information and Research Development Centre. Mohammad Hazizi Padzil (2017). BERSIH 2.0 : Satu kajian kes. Tesis sarjana, Universiti Sains Malaysia. Mohd Azizuddin Mohd Sani (2002). Hak kebebasan mengeluarkan pendapat dari perspektif undang-undang Malaysia. Jurnal Pembangunan Sosial, (4&5), 183211. Mohd Azizuddin Mohd Sani (2014). The social media election in Malaysia: The 13th General Election in 2013. Kajian Malaysia, 32 (2), 123 – 147. Mohd Hariszuan Jaharudin (2012). Gerakan sosial baru pasca reformasi. Di dalam Haris Zuan & Rizal Hamdan (Ed.), Wacana baru politik Malaysia : perspektif ruang awam, budaya dan institusi. (pp. 51-76). Petaling Jaya : Strategic Information and Research Development Centre. Muhammad Abu Bakar (1973). Mahasiswa menggugat. Kuala Lumpur: Pustaka Antara. Muhammad Fathi Yusof, Mohd Al’Ikhsan Ghazali, Nurhidayu Rosli & Muhammad Sakirin Alias (2015). Public Perception towards the Election Commission in Malaysia. Asian Social Science, 11 (26), 347 -357. Murni Wan Omar (2018, September 20). Najib mengaku tidak bersalah 25 tuduhan.Berita Harian Online. Diperoleh pada November 26, 2018 daripada https://www.bharian.com.my/berita/kes/2018/09/476022/najib-mengakutidak-bersalah-25-tuduhan. Murphy, G. H., & Pfaff, S. (2005). Thinking locally, acting globally? What the Seattle WTO protests tell us about the global justice movement. Dalam Political Power and Social Theory (pp. 151-176). Emerald Group Publishing Limited. NorhafizaMohd Hed (2015). Dinamikaprotes politik di Malaysia:“Kita semua adalah sama di jalanan”. Dalam International Conference on Development of Education, Environment, Tourism, Economics, Politics, Arts and Heritage. (pp. 372-383). Tanjong Malim : Universiti Pendidikan Sultan Idris. Normawati Adnan (2018, Julai 21). Akta Perkhidmatan Parlimen dihidupkan semula. Sinar Harian Online. Diperoleh pada November 28, 2017 daripada http://www.sinarharian.com.my/nasional/akta-perkhidmatan-parlimendihidupkan-semula-1.858814. Nurul Nadira Shaari (2016, November 19). Bersih 5 pentas pembangkang, bukan rakyat. Diperoleh pada Februari 20, 2020 daripada https://www.bharian.com.my/node/214665. Oberschall, A. (1973). Social conflict and social movements (pp. 1973-1973). Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall. Pakatan Harapan (2018). Buku Harapan: Membina negara memenuhi harapan. Petaling Jaya : Parti Keadilan Rakyat. Park Geun-hye: Ex-South Korean president charged in corruption probe (2017, April 17). BBC. Diperoleh pada Mei 15, 2017 daripada http://www.bbc.com/news/world-asia-39620016. Parlimen Malaysia (2018a). D.R. 14/2018: Rang Undang-undang Antiberita Tidak Benar (Pemansuhan) 2018. Diperoleh pada November 20, 2018 daripada http://www.parlimen.gov.my/files/billindex/pdf/2018/DR/D.R.%2014_2018% 20-BM.pdf. Parlimen Malaysia (2018b). Jawatankuasa Dewan Rakyat. Diperoleh pada November 28, 2017 daripada http://www.parlimen.gov.my/jawatankuasadr.html?uweb=dr&. Parlimen Malaysia (2018c). Jawatankuasa Dewan Negara. Diperoleh pada November 28, 2017 daripada http://www.parlimen.gov.my/jawatankuasadn.html?uweb=dn&. PAS persoal 'misteri' kod 71 (2011, September 20). Malaysiakini. Diperoleh pada November 18, 2018 daripada https://www.malaysiakini.com/news/176346. Pemantau Pilihan Raya Rakyat (2014). Laporan Pemantauan Pilihan Raya Umum Malaysia ke-13 : Bersih & Adil?. Petaling Jaya : Persatuan Kesedaran Komuniti Selangor (EMPOWER). Pemantau Pilihan Raya Rakyat (2016). The PEMANTAU Report for the 11th Sarawak State Election 2016. Petaling Jaya : BERSIH & Adil Network Sdn Bhd. Perhimpunan Bersih 5.0 dan Baju Merah adalah haram-Khalid (2017, November 17). Astro Awani. Diperoleh pada Januari 20, 2018 daripada http://www.astroawani.com/berita-malaysia/perhimpunan-bersih-5-0-danbaju-merah-adalah-haram-khalid-122937. Petugas media mula terima kertas undi pos (2013a, April 24). Malaysiakini. Diperoleh pada November 19, 2018 daripada https://www.malaysiakini.com/news/227861. Police stop DAP ceramah at KK -location 'unsuitable' (2013b, April 23). Malaysiakini. Diperoleh pada Nov 24, 2018 daripada https://www.malaysiakini.com/news/227711. Polis: Laporan SUARAM tidak tepat (2013, September 28). Utusan Malaysia, 16. Postill, J. (2014). A critical history of internet activism and sosial protest in Malaysia, 1998-2011. Asiascape: Digital Asia Journal, 1 (2), 78-103. Radue, M. (2012). The internet’s role in the BERSIH movement in Malaysia – a case study. International Review of Information Ethics, 18, 60-70. Ramasamy, P. (1991). Pergerakan buruh ladang: satu tinjauan sejarah. Akademika, 38(1), 73-85. Ramlah Adam (2004). Gerakan radikalisme di Malaysia (1938 -1965). Kuala Lumpur : Dewan Pustaka dan Bahasa. Ramlah Adam (2013). Gerakan politik Melayu, 1945-1957. Perlis : Penerbit Universiti Malaysia Perlis. Rathina Pandi, A. (2014). Insurgent space in Malaysia: Hindraf movement, new media and minority Indians. International Development Planning Review, 36(1), 73– 90. Reporters Without Boarders (2015). 2015 World press freedom index. Diperoleh pada Januari 20, 2018 daripada https://rsf.org/en/malaysia. Reporters Without Boarders (2016). 2016 World press freedom index. Diperoleh pada Januari 20, 2018 daripada https://rsf.org/en/malaysia. Reporters Without Boarders (2017). 2017 World press freedom index. Diperoleh pada Januari 20, 2018 daripada https://rsf.org/en/malaysia. Reporters Without Boarders (2018). 2018 World press freedom index. Diperoleh pada November 20, 2018 daripada https://rsf.org/en/malaysia. Rohaniza Idris (2018, Ogos 16). Akta Antiberita Tidak Benar 2018 mansuh. Berita Harian Online. Diperoleh pada November 26, 2018 daripada https://www.bharian.com.my/berita/nasional/2018/08/462701/akta-antiberitatidak-benar-2018-mansuh. Rozanna Latiff (2018, Mei 15). Exclusive: Evidence that Malaysia's Najib received 1MDB funds was ignored, probe panelists say. Reuters. Diperoleh pada November 25, 2018 daripada https://www.reuters.com/article/us-malaysiapolitics-scandal-exclusive/exclusive-evidence-that-malaysias-najib-received1mdb-funds-was-ignored-probe-panelists-say-idUSKCN1IG0GL. Rubin, H. J., & Rubin, I. S. (2012). Qualitative interviewing: The art of hearing data. Sage Publications. Ryan, F., Coughlan, M., & Cronin, P. (2009). Interviewing in qualitative research: The one-to-one interview. International Journal of Therapy and Rehabilitation, 16(6), 309–314. Saifuddin Abdullah (2009). Kalau saya mahasiswa. Diperoleh pada Disember 30, 2018 daripada http://www.saifuddinabdullah.com.my/ebook/kalau_saya_mahasiswa_2.pdf. Siti A’isyah Sukaimi (2018, Oktober 2) Jawatankuasatangani isu daftar pemilih –SPR. Berita Harian Online. Diperoleh pada November 18, 2018 daripada https://www.bharian.com.my/berita/nasional/2018/10/480943/jawatankuasatangani-isu-daftar-pemilih-spr. Siti Noranizahhafizah Boyman & Jayum Jawan (2013). Kajian Laporan Penambahbaikan Suruhanjaya Pilihan Raya : satu pandangan. Jebat, 40 (1), 116-132. Sivachandralingam Sundara Raja, Thanaseelen Rajasakran, & Santhidran Sinnappan (2013). Malaysia's Hindu Rights Action Force (HINDRAF): A perspective from a malay mainstream daily. International Journal of Academic Research, 5(5), 89-93. Smeltzer, S. , & Paré, D. J. (2015). Challenging electoral authoritarianism in Malaysia : the embodied politics of the BERSIH movement. A Journal for and about Social Movements, 7 (2), 120 – 144. SPECIAL REPORT: The Hindraf protest (2007, November 26). Malaysiakini. Diperoleh pada Februari 17, 2016 daripada https://www.malaysiakini.com/news/75315. SPR kecewa jumlah pengundi pos luar negara yang mendaftar (2013, April 4). Diperoleh pada November 19, 2018 daripada https://www.mstar.com.my/lokal/semasa/2013/04/04/spr-kecewa-jumlahpengundi-pos-luar-negara-yang-mendaftar/#VybetsceAVdrzk6y.99. SPR perjelas pemilih berdaftar di bawah kod pengenalan '71'. (2012, Ogos 8). Diperoleh pada November 18, 2018 daripada http://www.mstar.com.my/berita/berita-semasa/2012/08/08/spr-perjelaspemilih-berdaftar-di-bawah-kod-pengenalan-71/#kShMTeWxshXSyLzF.99. SPR: Celup jari lebih cepat berbanding calit dakwat (2013c, Julai 24). Malaysiakini. Diperoleh pada November 19, 2018 daripada https://www.malaysiakini.com/news/236589. SPR: Petugas media boleh undi secara pos (2012, Disember 3), Sinar Harian Online. Diperoleh pada November 19, 2018 daripada http://www.sinarharian.com.my/politik/spr-petugas-media-boleh-undi-secarapos-1.109329. SPR: Uji dahulu sistem biometrik, baru menilai (2011,Julai 28).Utusan Online. Diperoleh pada November 19, 2018 daripada http://ww1.utusan.com.my/utusan/info.asp?y=2011&dt=0728&pub=Utusan_ Malaysia&sec=Dalam_Negeri&pg=dn_04.htm. Suara Rakyat Malaysia (SUARAM) (2011). Malaysia human rights report 2011 : Cvil and political rights. Petaling Jaya : SUARAM Komunikasi. Suara Rakyat Malaysia (SUARAM) (2015). Malaysia human rights report 2015 : Cvil and political rights. Petaling Jaya : Suara Inisiatif Sdn Bhd. Suruhanjaya Komunikasi dan Multimedia Malaysia (2014). Internet Users Survey 2012. Cyberjaya: Suruhanjaya Komunikasi dan Multimedia Malaysia. Suruhanjaya Komunikasi dan Multimedia Malaysia (2015). Internet Users Survey 2014. Cyberjaya: Suruhanjaya Komunikasi dan Multimedia Malaysia. Suruhanjaya Komunikasi dan Multimedia Malaysia (2017a). Internet Users Survey 2016. Cyberjaya: Suruhanjaya Komunikasi dan Multimedia Malaysia. Suruhanjaya Komunikasi dan Multimedia Malaysia (2017b). Internet Users Survey 2017. Cyberjaya: Suruhanjaya Komunikasi dan Multimedia Malaysia. Suruhanjaya Pencegah Rasuah Malaysia (2018). Senarai Perisytiharan Harta. Diperoleh pada November 25, 2018 daripada https://mydeclaration.sprm.gov.my/. Suruhanjaya Pilihan Raya Malaysia (2012a). Peraturan-Peraturan Pilihan Raya (Pendaftar Pemilih) 2002 (Pindaan 2012). Diperoleh pada 15 Nov, 2018 daripada http://www.spr.gov.my/sites/default/files/peraturan-peraturanpilihan-raya-pendaftaran-pemilih-2002.pdf. Suruhanjaya Pilihan Raya Malaysia (2012b).Buku panduan tatacara penggunaan dakwat kekal sebelum kertas undi dikeluarkan kepada pengundi pada hari mengundi. Diperoleh pada 15 Nov, 2018 daripada http://shamsubahrinismail.com/wp-content/uploads/2013/04/BUKU_PANDUAN_DAKWAT_KEKAL.pdf. Suruhanjaya Pilihan Raya Malaysia (2013a). Kenyataan media: Penyerahan dan penerimaan balik sampul keutamaan. Diperoleh pada November 20, 2018 daripada http://www.kln.gov.my/web/bra_brasilia/n2013//asset_publisher/ME2g/blog/pru-13:-kenyataan-media-suruhanjaya-pilihanraya-malaysia-mengenai-tarikh-undi-pos-di-luarnegara?redirect=%2Fweb%2Fbra_brasilia%2Fn2013. Suruhanjaya Pilihan Raya Malaysia (2013b). Peraturan-Peraturan Pilihan Raya (Perjalanan Pilihan Raya) 1981 (Pindaan 2013). Diperoleh pada 21 Nov, 2018 daripada http://www.spr.gov.my/sites/default/files/perundangan/pua-3861981-bm.pdf. Suruhanjaya Pilihan Raya Malaysia (2016). Peraturan-Peraturan Pilihan Raya (Pengundian Pos) 2003 (Pindaan 2016). Diperoleh pada 20 Nov, 2018 daripada http://www.spr.gov.my/sites/default/files/perundangan/pua-386-1981-bm.pdf. Suruhanjaya Pilihan Raya Malaysia (2018a). Akademi pilihan raya. Diperoleh pada Nov 22, 2018 daripada http://www.spr.gov.my/ms/pilihan-raya/akademipilihan-raya. Suruhanjaya Pilihan Raya Malaysia (2018b). Kenyataan media Bil.23/2018 Laporan Kajian Semula Persempadanan Bahagian-Bahagian Pilihan Raya bagi Negeri-Negeri Tanah Melayu boleh dimuat turun di laman web SPR. Diperoleh pada Nov 22, 2018 daripada http://www.spr.gov.my/sites/default/files/Bil.23%20Kenyataan%20Media%20 Persempadanan%20Semula.pdf. Suruhanjaya Pilihan Raya Malaysia (2018c). Kenyataan media Bil.36/2018 SPR tolak campur tangan pihak luar untuk kendalikan PRU-14. Diperoleh pada Nov 22, 2018 daripada http://www.spr.gov.my/sites/default/files/KM_Bil.36.2018.pdf. Suruhanjaya Pilihan Raya Malaysia (2018d). Kenyataan media BIL.63 / 2018 Kesan dakwat PRU-14 tidak jejas hak pengundi DUN Sungai Kandis. Diperoleh pada November 16, 2018 daripada http://www.spr.gov.my/sites/default/files/KM%2063%20Kenyataan%20Medi a%20Kesan%20Dakwat%20PRU14%20Tidak%20Jejas%20Hak%20Pengundi %20Dun%20Sg%20Kandis.pdf. Suruhanjaya Pilihan Raya Malaysia (2018e). Keputusan pilihan raya. Diperoleh pada Nov 20, 2018 daripada http://www.spr.gov.my/ms/keputusan-pilihanraya. Suruhanjaya Pilihan Raya Malaysia (2018f). Pendaftaran pemilih. Diperoleh pada Nov 15, 2018 daripada http://www.spr.gov.my/ms/pilihan-raya/soalanlazim/pendaftaran-pemilih. Suruhanjaya Pilihan Raya Malaysia (2018g). Sejarah Penubuhan. Diperoleh pada Nov 15, 2018 daripada http://www.spr.gov.my/ms/info-spr/sejarah-penubuhan. Suruhanjaya Pilihan Raya Malaysia (2018h). Undi pos luar negara. Diperoleh pada Nov 20, 2018 daripada http://www.spr.gov.my/ms/pilihan-raya/soalanlazim/undi-pos-luar-negara. Suruhanjaya Pilihan Raya Malaysia (2019). Penjalanan pilihan raya umum. Diperoleh pada 13 Januari, 201 daripada http://www.spr.gov.my/ms/pilihanraya/penjalanan-pilihan-raya/umum. Tan, S. L. (2016, Oktober 1). Pelancaran konvoi BERSIH 5 di Lumut bertukar kecoh. Diperoleh pada Februari 20, 2020 daripada http://www.astroawani.com/beritamalaysia/pelancaran-konvoi-bersih-5-di-lumut-bertukar-kecoh-118160. Tan, Y. L. , & Dina Murad (2014, Mei 1). Huge turnout as anti-GST rally ends peacefully. The Star Online. Diperoleh pada Mac 30, 2018 daripada https://www.thestar.com.my/news/nation/2014/05/01/anti-gstrally#hdC8OvOd8H5gh27C.99. Tarrow, S. (1994). Power in movement: Collective action, social movements and politics. Cambridge: Cambridge University Press. Tarrow, S. (1995). Cycles of collective action: Between moments of madness and the repertoire of contention. Di dalam Traugott, M. (Ed.), Repertoires and Cycles of Collective Action (pp.89-116). Durham: Duke University Press. Thock, K. P. (2012).Aktivisme mahasiswa Cina era reformasi dan pasca reformasi di Malaysia: kajian impak politik dalam pilihan raya umum ke-12. AKADEMIKA : Jurnal Sains Kemasyarakatan dan Kemanusiaan, 82 (1), 91 – 102. Tilly, C. (1978). From mobilization to revolution. University of Michigan. Tilly, C. (1995) Contentious Repertories in Great Britain, 1758–1834. Di dalam Traugott, M. (Ed.), Repertoires and Cycles of Collective Action (pp.15-42). Durham: Duke University Press. Tilly, C. (2004). Social Movements, 1768-2004. London : Paradigm Publishers. Tunku Abdul Rahman (1969). May 13: Before and After. Kuala Lumpur: Utusan Melayu Press Limited. Tunku Mohar Mokhtar (2008). The Twelfth General Election in Malaysia. Intellectual Discourse, 16 (1), 89 – 100. Vejai Balasubramaniam (1997). Nasionalisme dalam Pembentukan Sebuah Negara Persekutuan: Wacana Teoretikal Berdasarkan Pengalaman Malaysia. Akademika, 51 (1), 23 – 51. Vijay Devadas (2009). Makkal Sakthi: The Hindraf effect, race and postcolonial democracy in Malaysia. Di dalam Goh, D. P. S. , Gabrielpillai, M. , Holden, P. , Khoo, G. C. (Ed.) Race and Multiculturalism in Malaysia and Singapore (pp. 100-118). Routledge. Wan Ahmad Wan Omar (2013, Februari 26). Dakwat kekal dalam PRU13. Diperoleh pada November 19, 2018 daripada http://www.sinarharian.com.my/politik/dakwat-kekal-dalam-pru13-1.134520. Wan Syamsul Amly (2015, September 2). Pijak gambar: Bersih 4 'bikin panas' penyokong UMNO dan PAS – Armand. Diperoleh pada Februari 20, 2020 daripada http://www.astroawani.com/berita-malaysia/pijak-gambar-bersih-4bikin-panas-penyokong-umno-dan-pas-armand-71916. Weiss, M. L. (2005). Still with the people? The chequered path of student activism in Malaysia. South East Asia Research, 13(3), 287-332. Weiss, M. L. (2011). Student activism in Malaysia: Crucible, mirror, sideshow. New York : Southeast Asia Program Publications, Cornell University. Weiss, M.L. (2009). Edging toward a new politics in Malaysia: Civil society at the gate?. Asian Survey, 49 (5), 741 – 758. Welsh, B. (2011, Ogos 10). People power in Malaysia : Bersih rally and its aftermath. Asia Pacific Bulletin, 128. Diperoleh pada April 30, 2016 daripada http://www.eastwestcenter.org/publications/people-power-malaysia-bersihrally-and-Itsaftermath. Welsh, B. (2013, April 23). Buying support – Najib’s ‘commercialisation’ of GE13. Diperoleh pada April 30, 2016 daripada https://www.malaysiakini.com/news/227713. Wolfsfeld, G., Segev, E., & Sheafer, T. (2013). Social media and the Arab Spring: Politics comes first. The International Journal of Press/Politics, 18 (2), 115137. Yap, S. S. (2018, Oktober 18). Ketua Pegawai Eksekutif BERSIH. Temu Bual Bersemuka. Petaling Jaya. Yoon, M. (2012). The evolution of BERSIH. Di dalam Oon Yeoh (Ed.), Clean sweep : the global triumph of BERSIH 3.0. Petaling Jaya : Strategic Information and Research Development Centre. Zahrul Akmal Damin, Fauziah Ani, Lutfan Jaes, Fadillah Ismail, & Hanysah Misbah (2017). Doktrin pengasingan kuasa: Idea, praktis dan kerelatifan di Malaysia. Dalam Prosiding Seminar Kelestarian Perkhidmatan Awam (pp 81 -88). Johor Bahru : Fakulti Pengurusan Univeriti Teknologi Malaysia. Zawiyah Mohd Zain & Mohammad Agus Yusoff (2015). Civil disobedience during Reformation Era. International Conference on Social Sciences & Humanities (ICOSH-UKM2012), Special Issue 2 (2015), 187 – 194. Zoe Randhawa. (2018, Oktober 14). Bekas Penyelaras Advokasi dan Pendidikan Organisasi BERSIH 2.0. Temu Bual Bersemuka. Subang Jaya. Zulaikha Zulkifli (2013, Jun 26). Kerajaan tolak IPCMC kerana pertindihan undangundang. Malaysiakini. Diperoleh pada November 26, 2018 daripada https://www.malaysiakini.com/news/234006. 242,294 pengundi pos jadi 'pengundi awal' PRU13 (2012, Mac 14). Malaysiakini. Diperoleh pada November 19, 2018 daripada https://www.malaysiakini.com/news/192032. |
| This material may be protected under Copyright Act which governs the making of photocopies or reproductions of copyrighted materials. You may use the digitized material for private study, scholarship, or research. |