UPSI Digital Repository (UDRep)
Start | FAQ | About

QR Code Link :

Type :thesis
Subject :DS Asia
Main Author :Muhamad Hanafi Muhamad Hanefa
Title :Sikap British terhadap hubungan Brunei-Malaysia, 1970-1984
Place of Production :Tanjong Malim
Publisher :Fakulti Sains Kemanusiaan
Year of Publication :2023
Corporate Name :Universiti Pendidikan Sultan Idris
PDF Guest :Click to view PDF file
PDF Full Text :Login required to access this item.

Abstract : Universiti Pendidikan Sultan Idris
Kajian ini bertujuan untuk menilai sikap British terhadap hubungan Brunei dengan Malaysia pada tahun 1970 sehingga tahun 1984. Fokus kajian ini ialah analisis terhadap sikap British dalam menangani krisis yang timbul antara Brunei dengan Malaysia. Penyelidikan ini menggunakan kaedah sejarah dengan pendekatan kualitatif berteraskan analisis dokumen. Sumber yang digunakan untuk penyelidikan ini ialah sumber primer dan sumber sekunder. Sumber primer terdiri daripada dokumen yang diperoleh daripada arkib United Kingdom seperti dokumen Foreign Office (FO), Foreign and Commonwealth Office (FCO) dan dokumen dasar luar Malaysia yang diperoleh daripada Arkib Negara Malaysia serta hansard palimen yang diperoleh di perpustakaan Palimen Malaysia. Sumber sekunder pula terdiri daripada penulisan ilmiah seperti buku dan artikel jurnal. Data daripada dokumen ini dianalisis bagi menjawab permasalahan kajian yang dikemukakan dalam penyelidikan ini. Hasil kajian ini menunjukkan terdapat dua faktor yang mempengaruhi sikap British terhadap hubungan Brunei dengan Malaysia antara tahun 1970 hingga 1984. Faktor tersebut ialah isu persempadanan kedua negara yang masih berlarutan dan sikap Malaysia terhadap pemimpin Parti Rakyat Brunei. Kedua-dua isu ini menimbulkan suasana tegang dalam hubungan Brunei – Malaysia. Ini mendorong British untuk terus mengekalkan kedudukannya di Brunei selepas tahun 1970 atas kepentingan keselamatan bekas tanah jajahannya itu. Implikasi kajian ini menunjukkan bahawa pembentukan dasar luar negara era Perang Dingin adalah mengambil kira isu ancaman keselamatan luar dan dalam negara khususnya terhadap keselamatan sosial dan politik. Oleh itu penggubal dasar negara perlu berwaspada dengan persekitaran politik antarabangsa terutamanya dalam penggubalan dasar luar agar negara tidak terjerat dalam percaturan kuasa besar yang merugikan.

References

FCO 15/2272 Political relations between Brunei and Malaysia. 1 January 1977 – 31 December 1977. The National Archives, Kew. 

 

FCO 15/2742 Relations between Brunei and Malaysia. 1 January 1980 – 31 December 1980. The National Archives, Kew. 

 

FCO 15/2743 Relations between Brunei and Malaysia. 1 January 1980 – 31 December 1980. The National Archives, Kew. 

 

FCO 24/1679 Political relations between Brunei and Malaysia. 1 January 1973 – 31 December 1973. The National Archives, Kew. 

 

FCO 24/1962 Political relations between Brunei and Malaysia. 1 January 1974 – 31 December 1974. The National Archives, Kew. 

 

FCO 24/1963 Political relations between Brunei and Malaysia. 1 January 1974 – 31 December 1974. The National Archives, Kew. 

 

FCO 24/1970 Activities of Brunei ex-detainees in Malaysia. 1 January 1974 – 31 December 1974. The National Archives, Kew. 

 

FCO 24/1971 Activities of Brunei ex-detainees in Malaysia. 1 January 1974 – 31 December 1974. The National Archives, Kew. 

 

FCO 24/2096 Political relations between Brunei and Malaysia. 1 January 1975 – 31 December 1975. The National Archives, Kew. 

 

FCO 24/2097 Political relations between Brunei and Malaysia. 1 January 1975 – 31 December 1975. The National Archives, Kew. 

 

FCO 24/2098 Political relations between Brunei and Malaysia. 1 January 1975 – 31 December 1975. The National Archives, Kew. 

 

FCO 24/2107 Activities of Bruneian ex-detainees and exiled students in Malaysia and elsewhere. 1 January 1975 – 31 December 1975. The National Archives, Kew. 

 

FCO 24/2108 Activities of Bruneian ex-detainees and exiled students in Malaysia and elsewhere. 1 January 1975 – 31 December 1975. The National Archives, Kew. 

 

FCO 24/2109 Activities of Bruneian ex-detainees and exiled students in Malaysia and elsewhere. 1 January 1975 – 31 December 1975. The National Archives, Kew. 

 

FCO 24/2263 Political relations between Brunei and Malaysia. 1 January 1976 – 31 December 1976. The National Archives, Kew. 

FCO 24/2264 Political relations between Brunei and Malaysia. 1 January 1976 – 31 December 1976. The National Archives, Kew. 

 

NAA: A1838, 3030/2/1 PART 4 Brunei – Political – General. 1963 – 1965. National Archives Of Australia. 

 

NAA: A1945, 248/5/6 Rebellion in Brunei – December 1962. 1962 – 1963. National Archives Of Australia. 

 

NAA: A1945, 248/5/7 Rebellion in Brunei – December 1962 – File 2. 1962 – 1963. National Archives Of Australia. 

 

NAA: A4359, 221/6/2A [Jakarta] – Proposed merger of Malaya, Singapore, British North Borneo, Sarawak, Brunei – The Grand Design (Malaysia). 1961 – 1963. National Archives Of Australia. 

 

 

HANSARD 

 

Penyata Rasmi Parlimen Malaysia, Dewan Negara, Parlimen Keempat, Penggal Pertama, 6 Januari 1976. 

 

Penyata Rasmi Parlimen Malaysia, Dewan Rakyat, Parlimen Ketiga, Penggal Ketiga, 7 Januari 1974. 

 

UK Parliament Hansard, House of Commons, Oral Answers to Questions, Foreign And Commonwealth Affairs, East Of Suez, Volume 927, 2 March 1977. 

 

UK Parliament Handsard, House of Commons, Written Answers, Education And Science, Volume 952, 28 June 1978. 

 

UK Parliament Hansard, House of Lords, Lord Chamber, Anglo/Brunei Agreement, Volume 326, 2 December 1971. 

 

UK Parliament Hansard, House of Lords, Lords Chamber, The Defence Review, Volume 355, 17 December 1974. 

 

 

SUMBER SEKUNDER 

 

TESIS 

 

Muhammad Hadi Abdullah. “Brunei’s Political Development And The Formation Of Malaysia: 1961 – 1967.” Phd Tesis, University Of Hull, Hull, 2002. 

 

Nani Suryani Haji Abu Bakar. “Brunei’s Political Development Between 1966 And 1984: Challenges and Difficulties Over Its Security and Survival.” Phd Tesis, University of Leeds, Leeds, 2006. 

 

JURNAL 

 

Chen Da – Shang. “A Brunei Sultan in the Early 14th Century: Study of an Arabic Gravestone.” Journal of Southeast Asian Studies, Vol 23, No.1 (March., 1992): 1-13. 

 

Cleary, M. and Shaw, B. “Limbang: a lost province of oil-rich Brunei Darussalam.” Geography, Vol. 77, No. 2 (April 1992): 178-181. 

 

Crisswell, C. N. “The Origins of the Limbang Claim.” Journal of Southeast Asian Studies, Vol. 2, No. 2 (Sep., 1971): 218-229. 

 

Crosbie, A. J. “Brunei In Transition.” Southeast Asian Affairs (1981): 75-92. 

 

Crosbie, A. J. “BRUNEI: The Constraints On A Small State.” Southeast Asian Affairs (1978): 67-79. 

 

Dg. Junaidah Awang Jambol. “Hubungan Tradisi Brunei dengan Borneo Utara : Tinjauan Terhadap Faktor Kemerosotan Pentadbiran Kesultanan Brunei pada Abad – 19.”Jurnal Borneo Arkhailogia, Vol. 3(2), (Disember, 2018): 105-131. 

 

Galbraith, J. S. “The Chartering of the British North Borneo Company.” Journal of British Studies, Vol. 4, No. 2 (May, 1965): 102-126. 

 

Gordan, J. D. “The Rajah Brooke and Joseph Conrad.” Studies in Philology, Vol. 35, No. 4 (Oct., 1938): 613-634. 

 

Habid’s Buhigiba bin Mohamad Bustamam, Suffian Mansor & Mohd. Bin Samsudin. “The Struggle of The People’s Party of Brunei in Malaysia, 1973-1979.” JATI-Journal of Southeast Asian Studies, Volume 24 (1) (2019): 49-69. 

 

Haji Awang Asbol bin Haji Mail. “Kesultanan Melayu Brunei 1850 – 1906: Limbang Jasad Brunei dan Brunei Roh Limbang.” Jurnal Pengajian Melayu (2004): 174–201. 

 

Haji Awg Asbol Bin Haji Mail. “Ke Arah Pembentukan Wajah Negara-Bangsa: Hasrat Arkitek Brunei Moden, 1950-1967.” Historia: Journal of Historical Studies, IX, 1 (June, 2008): 87-106. 

 

Horton, A. V. M. “British Administration in Brunei 1906-1959.” Modern Asian Studies, 20 (2) (1986): 353-374. 

 

Horton, A. V. M. “So, Rich as to Be Almost Indecent': Some Aspects of Post-War Rehabilitation in Brunei,1946-1953.” Bulletin of the School of Oriental and African Studies, University of London, Vol.58, No. 1 (1995): 91-103. 

 

Horton, A. V. M. “The Disturbances in the Tutong and Belait Districts of Brunei (1899-1901).” Journal of Southeast Asian Studies, Vol. 18, No. 1 (Mar., 1987): 93-107. 

Kennedy, R. “Status of British Borneo.” Far Eastern Survey, Vol. 14, No. 17 (Aug. 29, 1945): 243-246. 

 

Larsen, Ib. “The First Sultan of Sarawak and His Links to Brunei and the Sambas Dynasty, 1599-1826: A Little-known Pre-Brooke History.” Journal of the Malaysia Branch of the Royal Asiatic Society, Volume 85, Part 2, No.303 (December 2012): 1-16. 

 

Leifer, M. “Decolonisation and International Status: The Experience of Brunei.” International Affairs (Royal Institute of International Affairs 1944-), Vol. 54, No. 2 (Apr., 1978): 240-252. 

 

Lim Joo-Jock. “Brunei: Prospects for a "Protectorate."” Southeast Asian Affairs (1976): 149-164. 

 

M. Fernando, Joseph & Shanthiah Rajagopal. “Politic, Security and Early Ideas of ‘Greater Malaysia’, 1945 – 1961.” Archipel, 94, (2017): 97-119. 

 

Mead, Y. M. “The Anglo-Dutch Borneo Dispute 1875–1892.” Dutch Crossing, Journal of Low Countries Studies, 25:1 (2001): 24-38. 

 

Mohamad Rodzi Abd. Razak. “Gagasan Malaysia dan penglibatan British: Satu Tinjauan.” Jebat: Malaysian Journal of History, Politics and Strategic Studies, 29, (2003): 109-122. 

 

Nani Suryani Haji Abu Bakar. “Brunei and the British Reversal of Policy 1971.” TAWARIKH: International Journal for Historical Studies, Vol. 7(1) (October., 2015): 33-44. 

 

Nani Suryani. “Brunei Relations with Malaysia: 1963 – 1983.” Brunei Merdeka: Kumpulan Artikel Sempena Memperingati Sambutan 30 Tahun Hari Kebangsaan Negara Brunei Darussalam (2016): 103-129. 

 

Pushpa Thambipillai. “Brunei In Asean: The Viable Choice?.” Southeast Asian Affairs (1982): 105-112. 

 

Roff, M. “The Rise and Demise of Kadazan Nationalism.” Journal of Southeast Asian History, 10 (2) (1969): 326-343. 

 

Sabiha Hasan. “Brunei: The New Independent State.” Pakistan Horizon, Vol. 37, No. 2 (Second Quarter 1984): 72-82. 

 

Sah-Hadiyatan Ismail. “Polisi British di Asia Tenggara 1960-1965: Konflik dan Kekangan Ekonomi.” Jurnal Perspektif, Jil. 9, Bil. 1 (2017): 16-29. 

 

Stockwell, A. J. “Britain and Brunei, 1945-1963: Imperial Retreat and Royal Ascendancy.” Modern Asian Studies, Vol. 38, No. 4 (Oct., 2004): 785-819. 

Tarling, N. “Borneo and British Intervention in Malaya.” Journal of Southeast Asian Studies, Vol. 5, No. 2, The Centenary of British Intervention in Malaya (Sep., 1974): 159-165. 

 

Tregonning, K. G. “American Activity in North Borneo, 1865-1881.” Pacific Historical Review, Vol. 23, No. 4 (Nov., 1954): 357-372. 

 

Weatherbee, D. E. “Brunei: The ASEAN Connection.” Asian Survey, Vol. 23, No. 6 (Jun, 1983): 723-735. 

 

Yusry Sulaiman & Bilcher Bala. “Sejarah Peribumi di Borneo Utara Semasa Zaman Kesultanan Brunei : Satu Kajian Literatur.” Jurnal Kinabalu, Vol. 26(2) (Disember, 2020): 131-145. 

 

Zarina Begam binti Abdul Kadir & Ahmad Kamal Ariffin bin Mohd Rus. “Peranan Majlis Amanah Rakyat Dalam Penubuhan Dan Perkembangan Institut Teknologi Mara, 1966 – 1976.” SEJARAH Vol.21, No.1 (2013): 169 – 193. 

 

 

JURNAL ATAS TALIAN 

 

Nani Suryani Abu Bakar. “Dasar Britain terhadap Brunei selepas penolakan Brunei dari menyertai Malaysia pada tahun 1963.” (2018): 1-29, https://www.researchgate.net/. 

 

Nani Suryani Haji Abu Bakar. “Brunei and the British Decolonisation Policy, 1950 – 1966.” (2018): 1-22, https://www.researchgate.net/. 

 

 

KERTAS PROSIDING 

 

Haji Awg Asbol Bin Haji Mail. “Pengiran Bendahara Brunei dan Bendahara Melaka: Satu Perbandingan Peranan Politik.” Akin Duli & rakan-rakan (ed.) Prosiding Seminar Antarabangsa Arkeologi, Sejarah, Bahasa dan Budaya di Alam Melayu (ASBAM) ke-7, vol. I, Makasar: Faklutas Ilmu Budaya Unversitas Hasanuddin, 2018, 1-20. 

 

Nani Suryani Abu Bakar. “The impact of British administration over Brunei's society 1906 – 1984.” The Second Joint Seminar of FASS UBD and IOC UT: Asian Societies and Cultures in the Eyes of Bruneian and Japanese Researchers, September 16-18, 2008, 1-11. 

 

 

BUKU 

 

Abdul Rahman Abdullah. Sejarah Dan Tamadun Asia Tenggara Sebelum Dan Sesudah Pengaruh Islam. Kuala Lumpur: Utusan Publications & Distributors Sdn Bhd., 2000. 

Andaya, B. W. & Andaya, L. Y. Sejarah Malaysia. Kuala Lumpur: Macmillan Publishers(M) Sdn. Bhd., 1983. 

 

Brown, D. E. Brunei: The Structure and History of a Bornean Malay Sultanate. Brunei: The Star Press, 1970. 

 

D. S. Ranjit Singh. The Making of Sabah 1865 – 1941 The Dynamics of Indigenous Society. Kuala Lumpur: University Malaya Press, 2003. 

 

Datuk Dr. Haji Mohd Jamil Bin Mukmin. Sejarah Kerajaan – Kerajaan Islam Secara Ringkas Dan Sejarah Melaka Sebagai Pusat Penyebaran Islam Di Nusantara. Melaka: Institut Kajian Sejarah Dan Patriotisme Malaysia, 2012. 

 

Dockrill, S. Britain Retreat from East of Suez : The Choice Between Europe And The World?. New York: Palgrave Macmillan, 2002. 

 

Groeneveldt, W. P. Notes on the Malay Archipelago and Malacca, compiled from Chinese sources. Batavia: s.n., 1876. 

 

Haji Awang Mohd Jamil Al-Sufri. Liku-liku Perjuangan Pencapaian Kemerdekaan Negara Brunei Darussalam. Bandar Seri Begawan: Jabatan Pusat Sejarah Kementerian Kebudayaan, Belia & Sukan, 1992. 

 

Haji Buyong Adil. Sejarah Sarawak. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa Dan Pustaka Kementerian Pelajaran Malaysia, 1981. 

 

Haji Mohd. Hasbie Sulaiman. Perjuangan Anti – Cession Sarawak: Peranan Utama Persatuan Kebangsaan Melayu Sarawak. Kuching: Persatuan Kebangsaan Melayu Sarawak, 1989. 

 

Haji Zaini Bin Haji Ahmad. Pertumbuhan Nasionalisme di Brunei (1939-1962). Bandar Seri Begawan: ZR Publications, 1989. 

 

Harun Abdul Majid. Rebellion in Brunei: The 1962 Revolt, Imperialism, Confrontation and Oil. London: I. B. Tauris & Co Ltd, 2007. 

 

Institut Terjemahan Negara Malaysia. Perjanjian dan Dokumen Lama Malaysia. Kuala Lumpur: Institut Terjemahan Negara Malaysia, 2009. 

 

Ismail Yusof. Politik dan Agama di Sabah. Bangi: Universiti Kebangsaan Malaysia, 1997. 

 

Jatswan S. Sidhu. Historical Dictionary of Brunei Darussalam (third edition). Maryland: Rowman & Littlefield, 2017. 

 

Jatswan S. Sidhu. Sejarah Sosioekonomi Brunei 1906 – 1959. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa Dan Pustaka Kementerian Pendidikan Malaysia, 1995. 

 

Leifer, M. Dictionary of the Modern Politics of South – East Asia. London: Routledge, 1995. 

 

McIntyre, W. D. British Decolonization, 1946 – 1997. London: MacMillan Press LTD, 1998. 

 

Mohamed Roselan Abdul Malek. Kesan Sejarah Dan Tempat-Tempat Menarik Negeri Sarawak Bumi Kenyalang. Selangor: Oscar Book International, 1998. 

 

Mohd Azhar Abd. Hamid. et. al. Pengenalan Kepada Penulisan Ilmiah. Skudai: Penerbit Universiti Teknologi Malaysia, 2001. 

 

Mohd Bin Samsudin. Persekutuan Malaysia 1961 – 1966 Penubuhan dan Cabaran. Bangi: Penerbit Universiti Kebangsaan Malaysia, 2016. 

 

Nicholl, R. European Sources for the History of the Sultanate of Brunei in the sixteenth century. Brunei: Museum Brunei, 1975. 

 

Ooi Keat Gin. Post- war Borneo, 1945-1950: Nationalism, Empire, And State-building. New York: Routledge, 2013. 

 

Ooi Keat Gin. The Japanese Occupation of Borneo, 1941 – 1945. New York: Routledge, 2011. 

 

Ooi, Keat Gin. & Druce, Stephen C. Brunei: history, Islam, society and contemporary issues. New York:  Routledge, 2016. 

 

Pehin Jawatan Dalam Seri Maharaja Dato Seri Utama Dr. Haji Awang Mohd. Jamil Al-Sufri. Latar Belakang Sejarah Brunei 2nd ed. Bandar Seri Begawan: Kementerian Kebudayaan, Belia Dan Sukan, 2000. 

 

Pehin Jawatan Dalam Seri Maharaja Dato Seri Utama Dr. Haji Awang Mohd Jamil Al – Sufri, Tarsilah Brunei. Sejarah Awal dan Perkembangan Islam. Bandar Seri Begawan: Pusat Sejarah Brunei Kementerian Kebudayaan Belia dan Sukan, 2001. 

 

Pehin Jawatan Dalam Seri Maharaja Dato Seri Utama Dr. Haji Awang Mohd Jamil Al-Sufri. History of Brunei In Brief. Bandar Seri Begawan: Brunei History Centre, 2000. 

 

Pehin Jawatan Dalam Seri Maharaja Dato Seri Utama Dr. Haji Awang Mohd Jamil Al-Sufri. Survival Brunei Dari Persepektif Sejarah. Bandar Seri Begawan: Pusat Sejarah Brunei Kementerian Kebudayaan Belia Dan Sukan, 1997. 

 

Pham, P. L. Ending ‘East of Suez’: The British Decision to Withdraw from Malaysia and Singapore, 1964 – 1968. New York: Oxford University Press, 2010. 

 

Pickering, J. Britain's Withdrawal from East of Suez :  The Politics of Retrenchment. New York: Palgrave, 1998. 

Profesor Madya Dr Haji Awang Asbol bin Haji Mail, Dr Nani Suryani bin Abu Bakar & Izzah Afiqiah binti Haji Abdullah. Tujuh Serangkai: Dari Perspektif Sejarah. Brunei: Pusat Sejarah Brunei Kementerian Kebudayaan, Belia Dan Sukan Bandar Seri Begawan, 2015. 

 

R. Suntharalingam. Pengenalan Kepada Sejarah. Kuala Lumpur: Marican & Sons (M) Sdn. Bhd, 1985. 

 

Rozeman Abu Hasan. Tun Abdul Razak Bin Dato’ Hussein: Dasar Luar Malaysia 1970-1976. Tanjung Malim: Penerbit Universiti Pendidikan Sultan Idris, 2003. 

 

Sabihah Osman, Muhamad Haji Abdullah & Sabullah Hj. Hakip. Sejarah Brunei Menjelang Kemerdekaan. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa Dan Pustaka Kementerian Pendidikan Malaysia, 1995. 

 

Sabihah Osman. Pentadbiran Bumiputera Sabah 1881-1941. Bangi: Universiti Kebangsaan Malaysia-Yayasan Sabah, 1985. 

 

Saunders, G. A History of Brunei. Kuala Lumpur: Oxford University Press, 1994. 

 

Thompson, S. British Military Withdrawal and the Rise of Regional Cooperation in South-East Asia, 1964–73. New York. Palgrave Macmillan, 2015. 

 

Tibbetts, G. R. A study of the Arabic texts containing material on South-East Asia. Leiden: E.J. Brill for Royal Asiatic Society, 1979. 

 

Tregonning, K. G. Under Chartered Company Rules (North Borneo 1881-1946). Kuala Lumpur: Synergy Media, 2007. 

 

 

BAB DALAM BUKU 

 

Awang Haji Matassim bin Haji Jibah. “Sistem Residen Di Brunei (1906 – 1959).” Dlm 100 Tahun Hubungan Brunei – British (1906 – 2006) Kumpulan Kertas Kerja Seminar Sejarah Brunei III, selenggara oleh Haji Rosli bin Haji Ampal & Salina binti Haji Jaafar, 177-191. Brunei: Pusat Sejarah Brunei Kementerian Kebudayaan, Belia Dan Sukan Bandar Seri Begawan, 2010. 

 

Awang Ismail bin Haji Awang Nordin. “Perjanjian 1888: Suatu Harapan Dan Kekecewaan.” Dlm 100 Tahun Hubungan Brunei – British (1906 – 2006) Kumpulan Kertas Kerja Seminar Sejarah Brunei III, selenggara oleh Haji Rosli bin Haji Ampal & Salina binti Haji Jaafar, 85-106. Brunei: Pusat Sejarah Brunei Kementerian Kebudayaan, Belia Dan Sukan Bandar Seri Begawan, 2010. 

 

Dayang Asiyah az-Zahra binti Ahmad Kumpoh. “Pembentukan Dasar British Terhadap Brunei Selepas Perang Dunia Kedua : Pengaruh Daripada Perang Dingin Atau Faktor Minyak.” dlm 100 Tahun Hubungan Brunei – British (1906 – 2006) Kumpulan Kertas Kerja Seminar Sejarah Brunei III, selenggara oleh Haji Rosli bin Haji Ampal & Salina binti Haji Jaafar, 187-204. Brunei: Pusat Sejarah 

Brunei Kementerian Kebudayaan, Belia Dan Sukan Bandar Seri Begawan, 2010. 

 

Dr Awang Muhammad Hadi bin Muhammad Melayong. “Hubungan Brunei – British.” dlm 100 Tahun Hubungan Brunei – British (1906 – 2006) Kumpulan Kertas Kerja Seminar Sejarah Brunei III, selenggara oleh Haji Rosli bin Haji Ampal & Salina binti Haji Jaafar, 23-58. Brunei: Pusat Sejarah Brunei Kementerian Kebudayaan, Belia Dan Sukan Bandar Seri Begawan, 2010. 

 

Haji Awang Muhammad bin Haji Awang Damit. “Hubungan Persahabatan Brunei – British: Menarik Rambut Dalam Tepung.” dlm 100 Tahun Hubungan Brunei – British (1906 – 2006) Kumpulan Kertas Kerja Seminar Sejarah Brunei III, selenggara oleh Haji Rosli bin Haji Ampal & Salina binti Haji Jaafar, 59-83. Brunei: Pusat Sejarah Brunei Kementerian Kebudayaan, Belia Dan Sukan Bandar Seri Begawan, 2010. 

 

Haller-Trost, R. “The Brunei – Malaysia Dispute over Territorial and Maritime Claims in International Law.” Maritime Briefing Volume 1 Number 3, ed. Clive Schofield & Martin Pratt, 1-63. Durham: University of Durham, 1994. 

 

Haryati Hassan & Khairi Ariffin. “Teknik Penulisan Sejarah.” dlm Kaedah Penyelidikan Dan Penulisan Sejarah, ed. Nabir Haji Abdullah et. al., 135-166. Tanjung Malim: Emeritus Publications, 2013. 

 

Nik Anuar Nik Mahmud. “Isu Limbang Dalam Hubungan Britain Dan Brunei, 1890 – 1963.” dlm Arkeologi Dan Sejarah, disunting oleh Abdullah Zakaria Ghazali & Jazamuddin Baharuddin, 351-373. Kuala Lumpur: Persatuan Muzium Malaysia, 2008. 

 

Watts, C.P. “British Decolonization.” dlm World History Encyclopedia Era 9: Promises and Paradoxes 1945-Present, eds. Fred Nadis and Jack Waskey, 1-4. Santa Barbara: ABC-CLIO, 2010. 

 

 

MAJALAH 

 

Bilcher Bala, Baszley Bee Basrah Bee dan Jakaria Dasan. “Pengaruh Kesultanan Brunei Kepada Masyarakat Sabah (Siri 1).” Utusan Borneo, 3 April, 2008. 

 

 

AKHBAR 

 

Berita Harian 

 

Borneo Bulletin 

 

Far Eastern Economic Review 

 

New Nation 

Pelita Brunei 

 

Sarawak Tribune 

 

Suara Merdeka 

 

The Canberra Times 

 

The Straits Times 

 

Utusan Malaysia 

 

Warta Belia 

 

 

LAMAN SESAWANG 

 

anulib.anu.edu.au 

 

www.britishempire.co.uk 

 

www.gulabin.com 

 

www.insider.com 

 

www.loc.gov  

 

www.mof.gov.my 

 

www.nationsonline.org 

 

www.nst.com.my 

 

www.straitstimes.com/global 

 

www.yshhb.org.bn  

 

 

 


This material may be protected under Copyright Act which governs the making of photocopies or reproductions of copyrighted materials.
You may use the digitized material for private study, scholarship, or research.

Back to previous page

Installed and configured by Bahagian Automasi, Perpustakaan Tuanku Bainun, Universiti Pendidikan Sultan Idris
If you have enquiries with this repository, kindly contact us at pustakasys@upsi.edu.my or Whatsapp +60163630263 (Office hours only)